VOLARISATIE
Wind in de rug voor diagnostiek
Om de zorg in de toekomst toegankelijk te houden, is het nodig dat de diagnostiek eenvoudiger en goedkoper wordt. Daaraan wordt gewerkt in het Trinitas Dx. Dit is een onderzoeksprogramma met maatschappelijke impact dat deel uitmaakt van een publiek-privaat samenwerkingsverband. Daarbinnen kregen vier Amsterdam UMC-projecten subsidie.
Tekst: Mieke Zijlmans - Foto: Shutterstock
Stel dat je de sleutel zou hebben tot het tijdig en eenvoudig opsporen van de ziekte van Alzheimer. Daar zouden de patiënten, hun naasten én de zorg enorm bij gebaat zijn. Hoogleraar neurochemie Charlotte Teunissen werkt aan zo’n Alzheimer-sleutel. In de vorm van een test aan de hand van afgenomen bloed, waarin ze de ziekte kan vaststellen. Teunissens techniek loopt vooralsnog tegen wat praktische en logistieke vragen aan. Teunissen: “Is het bijvoorbeeld nodig dat de patiënt zelf naar het ziekenhuis komt om bloed te laten prikken dat daar naar het lab moet? Of kan die patiënt ook naar een bloedafnamepunt gaan, waarna de bloedbuisjes op transport naar het lab gaan?’
De benodigde bloedtest kan nu nog niet worden toegepast buiten het ziekenhuis. Daarom sleutelen zij en haar team er nog aan. Ze gaan samenwerken met een bedrijf dat de test produceert zodat die breed toepasbaar wordt. Teunissen: “Amsterdam UMC wil kijken hoe innovaties beter zijn toe te passen in de dagelijkse praktijk.”
Innovatie in diagnostiek
Teunissen is projectleider van het samenwerkingsverband Trinitas Dx, waarvan Amsterdam UMC ‘trekker’ is. Trinitas ontvangt vijf miljoen subsidie, dat verdeeld wordt over zo’n vijftien projecten. Daarin worden innovatieve diagnostische oplossingen voor specifieke zorgvragen ontwikkeld. Trinitas Dx is één van de vier Amsterdam UMC-projecten die gezamenlijk ruim twintig miljoen subsidie krijgen van Health Holland Publiek Private Partnering. Health Holland valt onder het ministerie van Economische Zaken.
Uitgangspunt is samenwerking van onderzoekers met het bedrijfsleven. Als een bedrijf zo’n innovatief onderzoek ondersteunt, kan de medische technologie die is bedacht ook echt worden gemaakt en naar huisarts of ziekenhuis worden gebracht. Deze concrete praktische toepassing, valorisatie, is sinds 2021 de vierde kerntaak van Amsterdam UMC, naast zorg, onderwijs en onderzoek.
Neurowetenschapper Arjen Brussaard is vicedecaan Valorisatie. Innovaties, zo benadrukt Brussaard, zijn noodzakelijk om de zorg in de toekomst betaalbaar en voor iedereen toegankelijk te houden. Nieuwe vindingen produceren kan het ziekenhuis financieel en praktisch gezien niet alleen. Brussaard: “Het bedrijfsleven is nodig om te zorgen dat de innovaties op de markt verschijnen. Wij hebben zelf niet het durfkapitaal om die te produceren.”
Investeringen bedrijven
Binnen het project Trinitas werkt Amsterdam UMC samen met Sanquin, Universiteit Leiden, UMC Utrecht en Radboudumc in Nijmegen. Trinitas mag vijf miljoen euro subsidie verdelen. Men kan kiezen uit ongeveer twintig voorgeselecteerde projecten van onderzoekers die zelf al contacten hebben met bedrijven. Projectleider Frederique Bambach: ‘We selecteren er tien tot vijftien, uit verschillende medische disciplines. Die krijgen elk tweehonderdduizend tot vijfhonderdduizend euro subsidie.’ De harde eis aan meewerkende bedrijven is dat zij zestig procent van ‘hun’ project meefinancieren. Daardoor kunnen de projecten in eerste aanleg in totaal vier ton tot een miljoen euro investeren. Vicedecaan Brussaard: “Zo kunnen we de eigen innovaties aanjagen.”
Er zijn al voorbeelden van diagnostiek waaraan partijen in het grotere consortium werken. Teunissen: “Radboudumc is bezig met een soort hand-held-echo, die gekoppeld is aan een app in de smartphone van de huisarts. De huisarts kan daarmee kijken naar de weke delen en de oorzaak proberen te vinden van bijvoorbeeld buikpijn of een bloeding.” Teunissen is ook enthousiast over de mogelijkheden rond het langdurig verzamelen van data van individuele patiënten: “Als je daarvoor algoritmes ontwikkelt, kun je bijvoorbeeld voorspellen of iemand aanleg heeft voor hart- en vaatziektes. En daar dan levensstijladviezen op toespitsen.” Brussaard: “Het uiteindelijke doel is effectievere diagnostiek, die makkelijker beschikbaar komt, via het gewone ziekenhuis en zo mogelijk zelfs via de huisarts.” •
S
Wind in de rug voor diagnostiek
VOLARISATIE
Stel dat je de sleutel zou hebben tot het tijdig en eenvoudig opsporen van de ziekte van Alzheimer. Daar zouden de patiënten, hun naasten én de zorg enorm bij gebaat zijn. Hoogleraar neurochemie Charlotte Teunissen werkt aan zo’n Alzheimer-sleutel. In de vorm van een test aan de hand van afgenomen bloed, waarin ze de ziekte kan vaststellen. Teunissens techniek loopt vooralsnog tegen wat praktische en logistieke vragen aan. Teunissen: “Is het bijvoorbeeld nodig dat de patiënt zelf naar het ziekenhuis komt om bloed te laten prikken dat daar naar het lab moet? Of kan die patiënt ook naar een bloedafnamepunt gaan, waarna de bloedbuisjes op transport naar het lab gaan?’
De benodigde bloedtest kan nu nog niet worden toegepast buiten het ziekenhuis. Daarom sleutelen zij en haar team er nog aan. Ze gaan samenwerken met een bedrijf dat de test produceert zodat die breed toepasbaar wordt. Teunissen: “Amsterdam UMC wil kijken hoe innovaties beter zijn toe te passen in de dagelijkse praktijk.”
Innovatie in diagnostiek
Teunissen is projectleider van het samenwerkingsverband Trinitas Dx, waarvan Amsterdam UMC ‘trekker’ is. Trinitas ontvangt vijf miljoen subsidie, dat verdeeld wordt over zo’n vijftien projecten. Daarin worden innovatieve diagnostische oplossingen voor specifieke zorgvragen ontwikkeld. Trinitas Dx is één van de vier Amsterdam UMC-projecten die gezamenlijk ruim twintig miljoen subsidie krijgen van Health Holland Publiek Private Partnering. Health Holland valt onder het ministerie van Economische Zaken.
Uitgangspunt is samenwerking van onderzoekers met het bedrijfsleven. Als een bedrijf zo’n innovatief onderzoek ondersteunt, kan de medische technologie die is bedacht ook echt worden gemaakt en naar huisarts of ziekenhuis worden gebracht. Deze concrete praktische toepassing, valorisatie, is sinds 2021 de vierde kerntaak van Amsterdam UMC, naast zorg, onderwijs en onderzoek.
Neurowetenschapper Arjen Brussaard is vicedecaan Valorisatie. Innovaties, zo benadrukt Brussaard, zijn noodzakelijk om de zorg in de toekomst betaalbaar en voor iedereen toegankelijk te houden. Nieuwe vindingen produceren kan het ziekenhuis financieel en praktisch gezien niet alleen. Brussaard: “Het bedrijfsleven is nodig om te zorgen dat de innovaties op de markt verschijnen. Wij hebben zelf niet het durfkapitaal om die te produceren.”
Investeringen bedrijven
Binnen het project Trinitas werkt Amsterdam UMC samen met Sanquin, Universiteit Leiden, UMC Utrecht en Radboudumc in Nijmegen. Trinitas mag vijf miljoen euro subsidie verdelen. Men kan kiezen uit ongeveer twintig voorgeselecteerde projecten van onderzoekers die zelf al contacten hebben met bedrijven. Projectleider Frederique Bambach: ‘We selecteren er tien tot vijftien, uit verschillende medische disciplines. Die krijgen elk tweehonderdduizend tot vijfhonderdduizend euro subsidie.’ De harde eis aan meewerkende bedrijven is dat zij zestig procent van ‘hun’ project meefinancieren. Daardoor kunnen de projecten in eerste aanleg in totaal vier ton tot een miljoen euro investeren. Vicedecaan Brussaard: “Zo kunnen we de eigen innovaties aanjagen.”
Er zijn al voorbeelden van diagnostiek waaraan partijen in het grotere consortium werken. Teunissen: “Radboudumc is bezig met een soort hand-held-echo, die gekoppeld is aan een app in de smartphone van de huisarts. De huisarts kan daarmee kijken naar de weke delen en de oorzaak proberen te vinden van bijvoorbeeld buikpijn of een bloeding.” Teunissen is ook enthousiast over de mogelijkheden rond het langdurig verzamelen van data van individuele patiënten: “Als je daarvoor algoritmes ontwikkelt, kun je bijvoorbeeld voorspellen of iemand aanleg heeft voor hart- en vaatziektes. En daar dan levensstijladviezen op toespitsen.” Brussaard: “Het uiteindelijke doel is effectievere diagnostiek, die makkelijker beschikbaar komt, via het gewone ziekenhuis en zo mogelijk zelfs via de huisarts.” •
S
Tekst: Mieke Zijlmans - Foto: Shutterstock
Om de zorg in de toekomst toegankelijk te houden, is het nodig dat de diagnostiek eenvoudiger en goedkoper wordt. Daaraan wordt gewerkt in het Trinitas Dx. Dit is een onderzoeksprogramma met maatschappelijke impact dat deel uitmaakt van een publiek-privaat samenwerkingsverband. Daarbinnen kregen vier Amsterdam UMC-projecten subsidie.