Best practice
Het draait om de patiënt
Patient Erik Bokslag
Verbetering van de zorg hoeft niet ingewikkeld of tijdrovend te zijn. Alleen al een beter doordachte onderlinge afstemming is heilzaam voor zowel patiënten als zorgprofessionals. Dat blijkt uit het patiëntvriendelijke zorgpad dat de afdeling KNO/Hoofd-halschirurgie heeft ontwikkeld.
Tekst: Mieke Zijlmans - Foto: KNO Hoofd-Halschirurgie
Aardverschuiving
Simone Eerenstein, KNO-arts hoofd-halschirurg, is blij met de kleine aardverschuiving die Waldmann heeft bewerkstelligd: “Basil kwam en zei: misschien kunnen we het proces verder stroomlijnen. We hebben vragen gesteld aan patiënten met ervaring om er achter te komen hoe die het proces ervaren en wat er beter kan.
Vervolgens hebben we op de afdeling een aantal zaken ingevoerd die de patiënt ondersteunen. Het operatieprotocol is gewijzigd. Daardoor wordt de patiënt na de operatie met een pleister, zuurstofring en filter naar de afdeling overgeplaatst, in plaats van met een canule, zoals voorheen. Deze nieuwe behandeling is minder invasief en belastend en helpt bij het spoedig herstel. Ook is er een vitrinekast aangeschaft waarin alle materialen liggen waarmee de patiënt te maken krijgt. Die mogen aangepakt en bekeken worden. Er is een geprepareerde dummypop gemaakt waarmee de patiënt alvast kan oefenen op de verzorging van de stoma. Er is nog betere informatie over het verzorgen van de stoma en de stemprothese.”
Eerenstein hamert erop dat het noodzakelijk is dat ziekenhuispatiënten bewegen: “Er is onderzocht hoeveel leeftijdsmaanden een patiënt inlevert door ziekenhuisopname. Één week blijven liggen levert voor de patiënt een verlies op van maanden leven. We moeten de patiënten dan ook sneller uit bed en op de been hebben.”
Waldmann: “Precies. Dat benadrukt de fysiotherapeut ook: je moet patiënten mobiliseren. Dat is belangrijk voor hun ademhaling, bloedsomloop en algehele gezondheid.”
Waldmann en zijn team hebben daarop een inventieve, grappige en functionele oplossing bedacht: “We hebben op de afdeling de 50-meter-loop aangebracht: elke 5 meter zit er een sticker op de muur. Voor elk gelopen rondje krijg je bij de baliemedewerker een stempel op je stempelkaart. Dat is tegelijkertijd geestig, en voor de patiënt stimulerend.”
Bij het herstel van laryngectomie-patiënten speelt de logopedist een cruciale rol, onder andere bij het opnieuw leren slikken, ruiken, spreken en bij het aanleren van stomazorg. Nadya van Gent werkt als gespecialiseerde logopedist op de afdeling KNO Hoofd-halschirurgie. Van Gent: “Voorheen gingen we na een week of langer pas langs bij de patiënt. Dan kwam alles in één keer: uitleg en oefenen; alles moest ineens begrepen en toegepast worden. Nu bezoeken we de patiënt al op de eerste dag na de operatie. In de week die daarop volgt, nemen we de tijd om uitleg te geven, te oefenen met een dummy en bouwen we alvast een basis op.”
De stoma kan beschermd worden door een filter. Dat kan op zijn plaats worden gehouden door een pleister. Welk type pleister daarvoor het meest geschikt is, hangt af van het huidtype van de patiënt. Wanneer de patiënt naar huis gaat, krijgt die een ontslagpakket mee met hulpmiddelen erin om stemprothese, stoma en filter schoon te houden, plus die pleisters.
Halsoverkop moest Erik Bokslag naar het ziekenhuis. Zijn keelkanker was in 2022 effectief behandeld met bestraling en chemotherapie. Bokslag: “Maar door de naschade van de bestraling is een paar maanden later mijn strottenhoofd ineen geklapt.” Om te voorkomen dat hij zou stikken, werd tijdens een spoedoperatie Bokslags strottenhoofd – met stembanden - verwijderd. Deze ingreep heet een laryngectomie.
Snel weer thuis
Na de laryngectomie ademt de patiënt via een stoma in de hals. De patiënt kan spreken door een spreekventiel dat tussen luchtpijp en keelholte wordt geplaatst. De neusfunctie wordt overgenomen door een filter vóór de stoma. Bokslag heeft sinds zijn laryngectomie een stemprothese: “Ik zou minstens twee weken opgenomen worden, maar na tien dagen was ik weer thuis en had ik voldoende vertrouwen dat ik mezelf goed kon redden. Dat kan alleen als je zelf heel goed meewerkt en als alle zorgverleners optimaal samenwerken.”
Het positieve verhaal van Erik Bokslag vormt een belangrijk voorbeeld voor de zorgprofessionals van de afdeling KNO Hoofd-Halschirurgie. Hoe krijg je voor elkaar dat meer patiënten zo’n succesverhaal hebben?
Verpleegkundig hoofd Basil Waldmann werkt aan een strategie die patiënten en medewerkers ten goede komt; en die ook nog kosten bespaart. Waldmann: “Bij KNO worden patiënten kort opgenomen. De laryngectomie is een ingewikkelde ingreep waarbij veel spelers zijn betrokken.”
Samen knelpunten bepalen
De complete reis begint bij de opname en eindigt bij de thuiszorg. In dat traject zit allereerst de patiënt zelf, en verder onder anderen de verpleegkundige, arts, logopedist, diëtist, en fysiotherapeut. Waldmann: “We zijn mét de patiënt gaan onderzoeken waar de knelpunten zaten.” Zo bleken er verschillen van mening over de zorg; protocollen waren niet specifiek genoeg, en de zorgbehoefte van de patiënt was niet altijd leidend.
Waldmann werkt met zijn team aan een verbeterd zorgpad. Met zorg die beter op de patiënt afgestemd is, met heldere taakverdeling, minder verspilling van middelen; en met een traject dat niet alleen minder kost maar bovendien ook duurzamer is.
Waldmann stelt dat de onderlinge samenwerking inmiddels veel soepeler verloopt.: “We hadden wel zeven verschillende protocollen naast elkaar. Nu hebben we één gezamenlijk interactief protocol: stap voor stap staat erin wie wat doet.” Een belangrijk inzicht is dat bepaalde onderdelen van het zorgtraject beter in de tijd naar voren kunnen worden gehaald. Bijvoorbeeld: de patiënt kan al vóór opname contact met de patiëntenvereniging leggen. En thuiszorg wordt standaard bijtijds geregeld zodat bij ontslag geen vertraging ontstaat. Waldmann: “Eigenlijk hebben we het nu veel minder druk: iedereen weet wanneer iets moet gebeuren. Niemand hoeft meer op de ander te wachten.”
H
De thuiszorg wordt
eerder geregeld
Er is reden om aan te nemen dat dit soort knelpunten ook elders in het ziekenhuis voorkomen. Doordachte, soms kleine aanpassingen kunnen grote impact hebben. Zij bevelen dan ook warm aan om deze aanpak ook op andere afdelingen toe te passen. •
Overleg over pleisters
Patiënt Erik Bokslag merkte op dat er in dat ontslagpakket middelen zaten die hij helemaal niet ging gebruiken, zoals verschillende types pleisters. Bokslag: “Veel dingen zouden dus worden weggegooid. Dat is zonde, die spullen zijn hartstikke duur.” Dat is een belangrijke constatering, stelt Waldmann: “De logopedist kiest daarom, in nauw overleg met de patiënt, nu al in het ziekenhuis welk type pleister het meest geschikt is. Dankzij dit soort actieve samenwerking, door te luisteren naar de patiënt, is het ontslagpakket nu afgestemd op het individu. Er zit niks overbodigs meer in dat toch wordt weggegooid, wat duidelijk geld scheelt en duurzamer is.”
Best practice
Het draait om de patiënt
Er is reden om aan te nemen dat dit soort knelpunten ook elders in het ziekenhuis voorkomen. Doordachte, soms kleine aanpassingen kunnen grote impact hebben. Zij bevelen dan ook warm aan om deze aanpak ook op andere afdelingen toe te passen. •
Aardverschuiving
Simone Eerenstein, KNO-arts hoofd-halschirurg, is blij met de kleine aardverschuiving die Waldmann heeft bewerkstelligd: “Basil kwam en zei: misschien kunnen we het proces verder stroomlijnen. We hebben vragen gesteld aan patiënten met ervaring om er achter te komen hoe die het proces ervaren en wat er beter kan.
Vervolgens hebben we op de afdeling een aantal zaken ingevoerd die de patiënt ondersteunen. Het operatieprotocol is gewijzigd. Daardoor wordt de patiënt na de operatie met een pleister, zuurstofring en filter naar de afdeling overgeplaatst, in plaats van met een canule, zoals voorheen. Deze nieuwe behandeling is minder invasief en belastend en helpt bij het spoedig herstel. Ook is er een vitrinekast aangeschaft waarin alle materialen liggen waarmee de patiënt te maken krijgt. Die mogen aangepakt en bekeken worden. Er is een geprepareerde dummypop gemaakt waarmee de patiënt alvast kan oefenen op de verzorging van de stoma. Er is nog betere informatie over het verzorgen van de stoma en de stemprothese.”
Eerenstein hamert erop dat het noodzakelijk is dat ziekenhuispatiënten bewegen: “Er is onderzocht hoeveel leeftijdsmaanden een patiënt inlevert door ziekenhuisopname. Één week blijven liggen levert voor de patiënt een verlies op van maanden leven. We moeten de patiënten dan ook sneller uit bed en op de been hebben.”
Waldmann: “Precies. Dat benadrukt de fysiotherapeut ook: je moet patiënten mobiliseren. Dat is belangrijk voor hun ademhaling, bloedsomloop en algehele gezondheid.”
Waldmann en zijn team hebben daarop een inventieve, grappige en functionele oplossing bedacht: “We hebben op de afdeling de 50-meter-loop aangebracht: elke 5 meter zit er een sticker op de muur. Voor elk gelopen rondje krijg je bij de baliemedewerker een stempel op je stempelkaart. Dat is tegelijkertijd geestig, en voor de patiënt stimulerend.”
Bij het herstel van laryngectomie-patiënten speelt de logopedist een cruciale rol, onder andere bij het opnieuw leren slikken, ruiken, spreken en bij het aanleren van stomazorg. Nadya van Gent werkt als gespecialiseerde logopedist op de afdeling KNO Hoofd-halschirurgie. Van Gent: “Voorheen gingen we na een week of langer pas langs bij de patiënt. Dan kwam alles in één keer: uitleg en oefenen; alles moest ineens begrepen en toegepast worden. Nu bezoeken we de patiënt al op de eerste dag na de operatie. In de week die daarop volgt, nemen we de tijd om uitleg te geven, te oefenen met een dummy en bouwen we alvast een basis op.”
De stoma kan beschermd worden door een filter. Dat kan op zijn plaats worden gehouden door een pleister. Welk type pleister daarvoor het meest geschikt is, hangt af van het huidtype van de patiënt. Wanneer de patiënt naar huis gaat, krijgt die een ontslagpakket mee met hulpmiddelen erin om stemprothese, stoma en filter schoon te houden, plus die pleisters.
De thuiszorg wordt
eerder geregeld
Overleg over pleisters
Patiënt Erik Bokslag merkte op dat er in dat ontslagpakket middelen zaten die hij helemaal niet ging gebruiken, zoals verschillende types pleisters. Bokslag: “Veel dingen zouden dus worden weggegooid. Dat is zonde, die spullen zijn hartstikke duur.” Dat is een belangrijke constatering, stelt Waldmann: “De logopedist kiest daarom, in nauw overleg met de patiënt, nu al in het ziekenhuis welk type pleister het meest geschikt is. Dankzij dit soort actieve samenwerking, door te luisteren naar de patiënt, is het ontslagpakket nu afgestemd op het individu. Er zit niks overbodigs meer in dat toch wordt weggegooid, wat duidelijk geld scheelt en duurzamer is.”
Patient Erik Bokslag
Verbetering van de zorg hoeft niet ingewikkeld of tijdrovend te zijn. Alleen al een beter doordachte onderlinge afstemming is heilzaam voor zowel patiënten als zorgprofessionals. Dat blijkt uit het patiëntvriendelijke zorgpad dat de afdeling KNO/Hoofd-halschirurgie heeft ontwikkeld.
Tekst: Mieke Zijlmans - Foto: KNO Hoofd-Halschirurgie
Halsoverkop moest Erik Bokslag naar het ziekenhuis. Zijn keelkanker was in 2022 effectief behandeld met bestraling en chemotherapie. Bokslag: “Maar door de naschade van de bestraling is een paar maanden later mijn strottenhoofd ineen geklapt.” Om te voorkomen dat hij zou stikken, werd tijdens een spoedoperatie Bokslags strottenhoofd – met stembanden - verwijderd. Deze ingreep heet een laryngectomie.
Snel weer thuis
Na de laryngectomie ademt de patiënt via een stoma in de hals. De patiënt kan spreken door een spreekventiel dat tussen luchtpijp en keelholte wordt geplaatst. De neusfunctie wordt overgenomen door een filter vóór de stoma. Bokslag heeft sinds zijn laryngectomie een stemprothese: “Ik zou minstens twee weken opgenomen worden, maar na tien dagen was ik weer thuis en had ik voldoende vertrouwen dat ik mezelf goed kon redden. Dat kan alleen als je zelf heel goed meewerkt en als alle zorgverleners optimaal samenwerken.”
Het positieve verhaal van Erik Bokslag vormt een belangrijk voorbeeld voor de zorgprofessionals van de afdeling KNO Hoofd-Halschirurgie. Hoe krijg je voor elkaar dat meer patiënten zo’n succesverhaal hebben?
Verpleegkundig hoofd Basil Waldmann werkt aan een strategie die patiënten en medewerkers ten goede komt; en die ook nog kosten bespaart. Waldmann: “Bij KNO worden patiënten kort opgenomen. De laryngectomie is een ingewikkelde ingreep waarbij veel spelers zijn betrokken.”
Samen knelpunten bepalen
De complete reis begint bij de opname en eindigt bij de thuiszorg. In dat traject zit allereerst de patiënt zelf, en verder onder anderen de verpleegkundige, arts, logopedist, diëtist, en fysiotherapeut. Waldmann: “We zijn mét de patiënt gaan onderzoeken waar de knelpunten zaten.” Zo bleken er verschillen van mening over de zorg; protocollen waren niet specifiek genoeg, en de zorgbehoefte van de patiënt was niet altijd leidend.
Waldmann werkt met zijn team aan een verbeterd zorgpad. Met zorg die beter op de patiënt afgestemd is, met heldere taakverdeling, minder verspilling van middelen; en met een traject dat niet alleen minder kost maar bovendien ook duurzamer is.
Waldmann stelt dat de onderlinge samenwerking inmiddels veel soepeler verloopt.: “We hadden wel zeven verschillende protocollen naast elkaar. Nu hebben we één gezamenlijk interactief protocol: stap voor stap staat erin wie wat doet.” Een belangrijk inzicht is dat bepaalde onderdelen van het zorgtraject beter in de tijd naar voren kunnen worden gehaald. Bijvoorbeeld: de patiënt kan al vóór opname contact met de patiëntenvereniging leggen. En thuiszorg wordt standaard bijtijds geregeld zodat bij ontslag geen vertraging ontstaat. Waldmann: “Eigenlijk hebben we het nu veel minder druk: iedereen weet wanneer iets moet gebeuren. Niemand hoeft meer op de ander te wachten.”
H